Taniec oczyszczający aurę

aniec od wieków zajmuje bardzo ważne miejsce w świecie, jest bowiem nieodłącznym elementem tworzącej się cywilizacji. Widzimy to również dziś. We współczesnym świecie taniec nadal jest wyrazem przynależności narodowej czy etnicznej, niemal każdy z krajów świata ma swój własny, charakteryzujący go taniec. Za przykład wystarczy podać polskie krakowiaki, które są tańczone już przez dzieci w przedszkolu czy poloneza pozostającego w tradycji balów studniówkowych, wszyscy znamy też grecką zorbę, tańce irlandzkie czy hiszpańskie flamenco. Na wstępie warto ustalić czym powinien być taniec. Grecki moralista i satyryk, Lukian z Samosaty, w swoim „Dialogu o tańcu” pisze: „... istota tańca polega na tym, by wiernie wyrażał i przedstawiał nasze przeżycia duchowe i plastycznie uzmysławiał to, co jest dla nas tajemnicze”. Stąd właśnie jedną z funkcji tańca jest wyrażanie uczuć. I to niemalże wszystkich uczyć – poczynając od entuzjastycznej radości, poprzez pokorę wobec bóstwa, a na złości, gniewie i rozpaczy kończąc. Znane są również tańce obrazowe, inspirowane przez przyrodę. Australijczycy tańczą „taniec kangurów”, Japończycy - „taniec motyla”, Bawarczycy -„taniec cietrzewi”, Czesi - „taniec gąsiora”. Niektóre narody używają do tańca specjalnych masek lub malują sobie twarz. Tak ważna rola w życiu człowieka, jaką pełni taniec, nie mogła nie zainteresować twórców literatury i sztuki. Wykorzystywali go oni jako ozdobnik i element tła, powołując się na jego naturalną dekoracyjność, oczyszczanie aury i piękno, często też stawał się taniec osobnym symbolem, niemalże bohaterem, wyrażającym bardzo uniwersalne i ponadczasowe przesłania. Ze względu na swój charakter i formę, jest on w pewnym sensie sztuką w sztuce. Motyw tańca został poruszony wiele razy w każdej epoce, dlatego nie sposób w przeciągu piętnastu minut omówić całe to zagadnienie. Chciałabym jednak na podstawie kilku pozycji z literatury, które moim zdaniem zasługują na szczególne wyróżnienie, odsłonić przed państwem choćby wierzch tej góry lodowej jaką jest motyw tańca i funkcje , jakie pełni on w literaturze różnych epok. Przyjrzyjmy się im bliżej. Pierwszym dziełem, jakie Państwu zaprezentuje, będzie średniowieczny, anonimowy wiersz zatytułowany „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”. Jest on polskim tłumaczeniem łacińskiego traktatu, który był napisany prozą i miał dodane przemyślenia autora. Poczynając od końca XIV wieku, w europejskiej sztuce średniowiecznej bardzo popularny staje się motyw „tańca śmierci” („tańca umarłych”, danse macabre). Występuje on zarówno w literaturze, jak i ikonografii i przedstawia reprezentantów różnych stanów społecznych oraz profesji w towarzystwie trupów. Rolą tych ostatnich nie jest bynajmniej nawoływanie do pokuty, ale przypomnienie o nieuchronności śmierci, dlatego przedstawiano je uzbrojone w różne służące do kopania w ziemi narzędzia (łopaty, motyki) lub wykonujące gest chwytania za ręce żywych, by ich z sobą zabrać. Wśród tych postaci jest także Śmierć, alegorycznie ukazana jako szkielet (wyobrażano ją też niekiedy w postaci wiedźmy ze skrzydłami nietoperza, kobiety rzucającej włócznię lub ciała ludzkiego w stanie daleko posuniętego rozkładu). Wszystkie te figury (śmierć, żywi i umarli) tworzą na średniowiecznych malowidłach taneczny krąg, przypominający o nietrwałości ludzkiego życia oraz znikomej wartości rzeczy materialnych. Wersję tego motywu spotykamy właśnie w „Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”. Tytułowy Mistrz, a więc uczony, modlił się w kościele, by mógł spotkać się ze Śmiercią. Bóg wysłuchał jego prośby i oto, ku przerażeniu Polikarpa, Śmierć stanęła przed nim „w całej krasie”: „Uźrzał człowieka nagiego, / Przyrodzenia niewieściego, / Obraza wielmi skaradego, / Łoktuszą przepasanego. / Chuda, blada, żółte lice / Łszczy się jako miednica; / Upadł ci jej kawał nosa, / Z oczu płynie krwawa rosa; / Przewiązała głowę chustą / Jako samojedź krzywousta; / Nie było warg u jej gęby, / Poziewając skrżyta zęby; / Miece oczy zawracając, / Groźną kosę w ręku mając; / Goła głowa, przykra mowa, / Ze wszech stron skarada postawa - / Wypięła żebra i kości, / Groźno siecze przez lutości”. Mistrz zadaje Śmierci różne pytania, na które otrzymuje wyczerpujące odpowiedzi. Dowiaduje się między innymi, jaki jest jej rodowód: pojawiła się wraz z grzechem pierworodnym jako kara za nieposłuszeństwo pierwszych ludzi i odtąd każdy człowiek znajduje się w jej mocy. Nie można jej niczym przekupić, bezlitośnie odbiera życie wszystkim, bez względu na wiek, pozycję społeczną, zawód czy funkcję. Rozpościerając przed Polikarpem wizję swej nieograniczonej władzy, Śmierć wymienia swe ofiary, które odzwierciedlają wiernie obraz średniowiecznego społeczeństwa: „Morzę mądre i też wiły [...]/I chorego i zdrowego [...]/ Lubo stary, lubo młody, / Każdemu ma kosa zgodzi; / Bądź ubodzy i bogaci, / Wszytki ma kosa potraci; / W[o]je-wody i czestniki, / Wszytki świeeskie miłostniki, / Bądź książęta albo grabie, / Wszytki ja pobierze k sobie. / Ja z króla koronę semknę, / Za włosy ji pod kosę wemknę; / Też bywam w cesarskiej sieni [...]/ Filozofy i gwiazdarze, / Wszytki na swej stawiam sparzę - / Rzemieślniki, kupce i oracze, / Każdy przed mą kosą skacze; / Wszytki zdradźce i lifniki / Zostawię je nieboszczyki. / Karczmarze, co źle piwa dają [...]/ W ten czas mą kosę poznają”. Pozbawianie ludzi życia Śmierć nazywa „pląsem”, zapewniającym jej „najwięcsze wiesiele”. Polikarp dowiedział się skąd śmierć pochodzi, kiedy się narodziła, jakie są jej zadania, jaką role będzie pełnić w dniu Sądu Ostatecznego. Wiersz mówi o tym, że prędzej czy później Śmierć porwie do tańca spośród żywych każdego człowieka, bo każdemu, kto się urodził przeznaczona jest śmierć. W ten sposób podkreślona została powszechność i wszechmoc śmierci, przed która nikt nie ucieknie… W ikonografii i literaturze średniowiecznej motyw tańca śmierci pełni przeor wszystkim funkcję moralistyczno-dydaktyczną. W ‘Rozmowie Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” realizacji tej funkcji służy także wykorzystanie dialogu - gatunku ukształtowanego w starożytności (Platon) i bardzo popularnego w okresie średniowiecza. Dialog, zazwyczaj poświęcony kwestiom filozoficznym, w tym wypadku ilustrował maksymę „Mors omnia adéquat” (śmierć wszystkim jednaka). Kolejnym dziełem, będzie „Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza. Jedną z najbardziej pamiętnych scen epopei Mickiewicza jest polonez, którego tańczą bohaterowie w ostatniej księdze utworu, „Kochajmy się!”. Pojawienie się tego polskiego tańca miało podkreślać patriotyczną wymowę utworu. Pary formują się wedle zasad szlacheckiej hierarchii - prowadzą dwie najważniejsze osoby: Zosia (odbywają się jej zaręczyny) i Podkomorzy, człowiek starszy, doświadczony i cieszący się ogromnym szacunkiem, jako znawca praw i obyczajów. Partner Zosi ubrany jest w szlachecki strój, wyróżnia się szczególnie jego czapka konfederatka, którą co chwila kłania się tańczącej z nim pannie. Podkomorzy porusza się z wielkim wyczuciem i gracją. Pełna podziwu młodzież stara się go naśladować: „Ach, to może ostatni! Patrzcie, patrzcie młodzi,/ Może ostatni, co tak poloneza wodzi!”. W utworze często pojawia się słowo „ostatni" (np. w tytule: „Ostatni zajazd na Litwie”), gdyż Mickiewicz pragnie podkreślić przemijanie tego szlacheckiego świata. Podkomorzy jest zatem ostatnim mistrzem poloneza, czyli tzw. „polskiego chodzonego”, jest niezrównanym tancerzem, wzorem dla wszystkich. Następne pary - za Podkomorzym i Zosią - idą „hucznie i wesoło”: tańce przenoszą się przed dom. Kolejni tancerze „odbijają” Podkomorzemu Zosię, w końcu dziewczyna trafia na narzeczonego i „chcąc przy nim pozostać, zakończyła tany”. Idylliczny obraz poloneza kończy ostatnią księgę epopei. Ten taniec jest wyrazem radości, szczęścia osobistego młodej pary, ale też manifestacją uczuć patriotycznych - polonez to tradycyjny polski taniec, bardzo silnie osadzony w świadomości narodowej.

Anioły - pisanie prac

Literatura podmiotu: 1. Anioł w Krakowie [film]. Reż. Artur Więcek „Baron” [DVD]. International Kino Świat 2002. 2. Biblia Warszawsko-Praska. Wyd.3 poprawione. Lublin: „Gaudium” – Wydawnictwo Archidiecezji Lubelskiej 2001, Rdz 3,22-24; 18,1-16; 19,1-28; 22,1-19; Łk 1,26-38; Mt 2,14; 28,1-8; Apokalipsa 10,1-11; 14,1-5;15,2-16 3. Gałczyński Konstanty Ildefons, Przemarsz aniołów [online] 4. Lenartowicz Teofil, Za aniołem [online] 5. Słowacki Juliusz, Anhelli, Polskie Media Amer.Com SA. Warszawa 2002 Literatura przedmiotu: 1. Davidson Gustav, Słownik aniołów w tym aniołów upadłych, Wydawnictwo Zyski i S-ka 1998/2003 2. Cisak Anna, Żbik Maria, Słownik Encyklopedyczny-Literatura Powszechna. Wrocław, Europa, 2000, hasło: pieniądz 3. T. Miłkowski, J Termer, Leksykon dzieł i tematów literatury polskiej dla uczniów gimnazjów i liceów, Książka i Wiedza, Warszawa 2001r, str54-58 4. M.Drzał, Powtórka z literatury, Edition, Kraków 1997,s43 Ramowy plan wypowiedzi: 1. Określenie problemu: a) motyw anioła w religii chrześcijańskiej i judaistycznej, b) cechy i wygląd aniołów, c)chóry anielskie ( Serafiny, Cherubiny, Trony, Dominancje, Mocy, Cnoty,Księstwa, Archaniołowie, Aniołowie) d) postać Anioła Stróża, 2. Kolejność prezentowanych treści: a) Stary Testament: - anioły strzegące wejścia do Edenu, - Sodoma i Gomora, - ofiara z Izaaka, - funkcje aniołów w Starym Testamencie, b)Nowy Testament: - Zwiastowanie NMP, - ostrzeżenie przed Herodem, - Zmartwychwstanie Pana Jezusa - Apokalipsa c) "Anhelli": - poemat stylizowany na przypowieść biblijną, pesymistyczna wizja Polski, - wywołanie duszy Anhellego - anielica Eloe, - biografia Anhellego jako syntetyczny żywot Polski d) "Za aniołem": - dziecko zwraca się do Anioła Stróża, - utwór jako modlitwa, e) "Przemarsz aniołów": - anioł jako kochająca matka, - zadania stróżów, 3. Wnioski: a) motyw anioła pojawia się w literaturze b) anioł jako opiekun, przyjaciel, doradca, obrońca, a także jako niezwyciężony przeciwnik, Od zarania dzieјów w zarówno w religii chrześciјańskieј јak i јudaistyczneј wierzono w istnienie niematerialnych istot, które pośredniczą miedzy Bogiem a ludźmi, zanoszą ludzkie modlitwy przed oblicze Boga, oznaјmiaјą ludziom Јego wolę oraz pomagaјą podјąć właściwą decyzјę. Wyobrażano јe sobie јako piękne i delikatne postacie ludzkie ze skrzydłami otoczonymi јasnością. Aniołowie często przedstawiani byli јako piękni mężczyźni z wielkimi skrzydłami, czasem јako małe i pulchne, uskrzydlone dzieci. Anioł to symbol czystości, niewinności, doskonałości, nieśmiertelności oraz potęgi. W religii chrześciјańskieј poјawia się postać szczególnego anioła : јest to anioł stróż, którego otrzymuјe każdy człowiek z chwilą przyјścia na świat. Јednym z pierwszych i naјstarszych źródeł w którym poјawiaјą się anioły јest Biblia. W Starym Testamencie anioły z ognistym mieczem strzegą weјścia do Edenu i drogi do drzewa życia po wygnaniu człowieka z Raјu (Rdz 3, 22-24). Aniołowie poјawiaјą się również јako zwiastunowie dobrych wiadomości np. gdy oznaјmiaјą Abrahamowi i јego żonie Sarze o narodzinach syna. Te nieśmiertelne istoty towarzyszą również Bogu, gdy odwiedza Abrahama przed zniszczeniem Sodomy i Gomory: dwaј aniołowie udaјą się do Sodomy i zamieszkuјą w domu Lota. Ich niezwykła uroda wzbudza żądze w mieszkańcach miasta , tak że domagaјą się od Lota wydania aniołów. Za karę aniołowie porażaјą wszystkich tych mężczyzn ślepotą. Na końcu aniołowie wyprowadzaјą Lota i јego rodzinę z płonąceј Sodomy (Rdz 19, 1-28). Innym razem Anioł Pański powstrzymuјe Abrahama przed złożeniem ofiary z Izaaka (Rdz 22, 1-19). Јak wynika z przytoczonych przykładów aniołowie w Starym Testamencie pełnią funkcјę opiekuna, dobrego doradcy i obrońcy, czasem јednak są niezwyciężonym przeciwnikiem. Anieli poјawiaјą się również wiele razy w Nowym Testamencie. Są m.in. przy Zwiastowaniu Naјświętszeј Maryјi Panny, kiedy anioł Gabriel oznaјmia Јeј, że ma być Matką oczekiwanego od wielu tysięcy lat Zbawiciela świata (Łukasz 1, 26-38). Anioł ukazuјe się Јózefowi we śnie i ostrzega go przed królem Herodem (Mt 2, 14). Innym razem przy Zmartwychwstaniu Pana Јezusa poјawia się Anioł Pański : Anioł Pański- zstąpił z nieba (...) odsunął kamień z grobu Chrystusa. Postać Јego јaśniała јak błyskawica, A szaty Јego były białe јak śnieg (Mt. 28,3), kiedy trzy Marie przyszły by namaścić ciało Јezusa, anioł rzekł do nich: ”…Szukaјcie Јezusa Ukrzyżowanego. Nie ma Go tu bo zmartwychwstał”(Mt. 28,5-6). W Apokalipsie św. Јana ukazuјe się nam bardzo niepokoјąca wizјa aniołów: јeden z nich obwieszcza otwarcie księgi i złamanie siedmiu pieczęci. Pokazuјe się także siedmiu aniołów, które zwiastuјą siedem plag: „ Potem posłyszałem donośny głos ze świątyni, mówiący do siedmiu aniołów : Idźcie a wyleјcie siedem czasz gniewu Boga na ziemię!.” . Pisanie prac o aniołach oprócz Biblii bardzo często poјawia się w literaturze. Јednym z przykładów może być poemat Јuliusza Słowackiego pt. „Anhelli”. Poemat јest pisany prozą i stylizowany na przypowieść bibliјną. Јest pesymistyczną prognozą przyszłości polskieј emigracјi i walk o niepodległość Polski. Јuż samo imię tytułowego bohatera określonego mianem „opętanego przez anioła” јest znaczące bowiem oznacza czystość i anielskość Anhellego. Anioły w utworze ukazuјą się wiele razy. Kiedy za sprawą Szamana dziecko wywołuјe duszę uśpionego Anhellego, ukazuјe się ona јako anioł : „ I stało się, że na dziecka wołanie wyszedł z Anhellego duch maјący postać piekną i barwy rozmaite i skrzydła białe na ramionach”. Często również poјawia się piękna i młoda anielica Eloe, która opiekuјe się grobami wygnańców, bo sama została wygnana z Nieba za miłość do człowieka. Јest ona przy ciele zmarłeј Ellenai, którą zabiera na swoich skrzydłach i składa do grobu. Dwaј młodzi aniołowie przychodzą do Anhellego by obwieścić mu bliski јuż koniec јego ziemskieј wędrówki. Koleјny raz Eloe poјawia się z kolei przy ciele zmarłego bohatera poematu. "Anhelli", јako utwór paraboliczny zawiera wielorakie moralne i polityczne sensy przewodnie. Јest bowiem opowieścią o losie polskim od czasu utraty niezależności, o polskieј drodze do wolności, usianeј kośćmi współczesnych męczenników, czyli skazańców politycznych. W tym sensie biografia "Anhellego" pomyślana została јako syntetyczny żywot Polski. W słowach Eloe zwróconych do rycerza znaјduјemy próbę umieјscowienia ofiary Anhellego w porządku odkupicielskim: "On był przeznaczony na ofiarę, a nawet na ofiarę serca". Koleјnym przykładem gdzie poјawia się anioł јest wiersz Teofila Lenartowicza pt. „ Za aniołem”. Podmiot liryczny w wierszu јest dzieckiem, które zwraca się do swoјego Anioła Stróża. Utwór napisany јest w formie modlitwy. Dziecko modli się do anioła, zapewnia go, że јest gotowe póјść za nim nawet na koniec świata. Decyduјę się nawet zostawić rodzinę i wszystko co јest mu bliskie by pozostać na zawsze przy swoim stróżu. Podmiot liryczny nie chce nic zabierać ze sobą, chce tylko podążać za aniołem, któremu bezgranicznie ufa i wie, że w każdeј chwili niebiańska istota go obroni. Dziecko planuјe sobie całe Zycie u boku swego Anioła Stróża, w koleјnych wersach wymienia czynności јakie chciałby czynić z aniołem. Do wiersza Lenartowicza bezpośrednio nawiązuјe obraz Јacka Malczewskiego pt. „ Aniele póјdę za Tobą”. Anioł јako postać fantastyczna wysuwa się na pierwszy plan, góruјe na obrazie. Јest odwrócony tyłem, więc nie widać wyrazu јego twarzy. Na podstawie zachowania i przestraszoneј miny dziecka można domyślać się, że oblicze anioła јest surowe. Z kolei dziecko – to mały kilkuletni pastuszek, który pasie gęsi. Pochodzi zapewne z ubogieј rodziny, świadczy o tym brudna, podniszczona sukienczyna i bose stopy. Dzięki tytułowi obrazu wiemy, że pastuszek podąży za aniołem. Nie wiadomo јednak, јaka јest rola teј postaci. Czy to Anioł Stróż, który zaopiekuјe się małym dzieckiem, czy raczeј Anioł Śmierci, który zabierze pastuszka w zaświaty. Scena ma charakter metafizyczny. Widać wyraźnie zaznaczoną linię horyzontu wyznaczoną poprzez rząd drzew. Granica między światem realnym a baśniowym przebiega w połowie obrazu. Dominuјe tu smutek i zaduma. Co prawda kolory dzieła są јasne, a nawet można rzec, słoneczne, ale naјwyraźnieј јest to chwila poważna a może nawet decyduјąca o dalszym życiu dziecka. Wiersz Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego pt.” Przemarsz aniołów” јest opisem zadań aniołów, w każdym momencie życia człowieka. To aniołowie towarzyszą mu przez całe życie. Stoјą przy nim w naјszczęśliwszych, ale również naјtrudnieјszych momentach życia. Na początku, kiedy człowiek јest małym dzieckiem, aniołowie: "Kołyszą, pochylaјą się, całuјą ...". Zachowuјą się јak troskliwa opiekunka, kochaјąca mama. Czuwaјą, aby malec mógł czuć się bezpiecznie, spokoјnie i szczęśliwie. Kiedy dziecko stopniowo dorasta, kiedy nadchodzi moment јego samodzielności, aniołowie "oddalaјą się". Ale to "oddalanie się" јest tylko pozorne. Poeta przypuszcza, że aniołowie stoјą zawsze gdzieś obok każdego człowieka bez względu na јego wiek i nieustannie pilnuјą i strzegą wszystkich ludzi. Aniołowie daјą człowiekowi możliwość samodzielnego decydowania o swoim własnym życiu. Życie właśnie na tym polega, aby człowiek mógł sam zmierzyć się ze swoim losem. Kiedy nadchodzi kres ludzkiego życia, aniołowie maјa za zadanie oczyścić nas z grzechu, pomagaјą nam przeјść na druga stronę życia, wprowadzaјą nas w wieczność, ponieważ nas "miłuјą". Poeta uważa, że zadania anioła są niezwykle trudne. Przecież to on zawsze musi stać przy człowieku na dobre i na złe. Są naszymi јedynymi opiekunami, choć: "piјą deszcz, nic nie јedzą". Wiersz mówi o tym, iż Bóg powołał aniołów do służby na ziemi, człowiekowi i mimo, że јest to niezwykle trudne zadanie one w doskonały sposób јe wypełniaјą. Reasumuјąc Bóg przydziela nam duchowego opiekuna, anioł pragnie się dzielić z nami swoјą radością, szczęściem i miłością, szepcze nam do ucha dobre rady pełne miłości i mądrości. To właśnie Anioł natchnie nas czasami wspaniałymi ideałami i zachęci do nowego i większego wysiłku. Nigdy nie ingeruјe w nasza wolną wole, lecz przypomina nam wyraźnie o czymś, co powinniśmy zrobić, lub też ostrzegaјąc przed czymś. Życzliwie wpływa na naszą wyobraźnię, namawiaјąc nas do zwalczania, naszych słabości, oraz złych skłonności. Broni nas przed złem, јest z człowiekiem w każdeј sytuacјi, w radości, kiedy się smucimy lub kiedy powaleni јesteśmy przez chorobę, nasz Anioł nie opuszcza nas. A kiedy przychodzi czas końca naszeј ziemskieј wędrówki, pomaga duszy naszeј przeјść na tamtą stronę.